Bilgi Teknolojileri (BT) İş Analistleri, görev yaptıkları kurumlarda farklı karmaşıklık ve kapsam düzeylerine sahip çalışmalar yerine getirmektedir. Bu çalışmalar, hali hazırda kullanılan bir yazılımın hatasının giderilmesi olabileceği gibi, bir yazılımın tersine mühendislik çalışmaları ile analiz edilmesi ve kurumun değişen ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yeniden modellenmesi olarak gerçekleşebilir. BT İş Analistlerinin temel rolü, farklı bilgi birikimi gerektiren bu çalışmaları, farklı yetkinliklere sahip paylaşlar ile birlikte çalışarak, BT ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde değer katan çözümlerin üretilmesine aracılık etmektir.
BT alanında görev alan İş Analistlerinin başarısının temelinde, iş ihtiyaçlarının ve hedeflerinin etkin bir şekilde BT teknik ekibe aktarılması yatmaktadır. İş Analistleri, ihtiyaçların doğru anlaşılması ve kurumsal stratejilerle uyumlu olması amacıyla iş paydaşları ve geliştirme ekipleri ile iş birliği içerisinde çalışmaktadır. Bu çalışmaların odağı, iş ihtiyaçlarını karşılayacak çözüm tasarımının oluşturulmasıdır.
BT alanında tasarımdan söz ettiğimiz zaman çoğunlukla anlaşılan teknik tasarımdır. Bu noktada çözüm tasarımı ve ile teknik tasarımın farklı bir kavramlar olduğunu belirtmek gerekir. Çözüm tasarımı, kavramsal olarak iş ihtiyaçlarını karşılayacak çözümün "ne" gibi özelliklere sahip olması gerektiğini tanımlar. Teknik tasarım, çözüm tasarımı üzerinden oluşturulur ve iş ihtiyaçlarını karşılayacak çözümde bulunacak özelliklerin "nasıl" çalışacağını tanımlar.
Gelişmiş organizasyonlarda çözüm tasarımı ve teknik tasarım süreçlerinin sorumluluklarının genelde farklı rollere verildiğini görürüz. Bu tip organizasyonlarda çözüm tasarımından İş Analistleri sorumlu iken, teknik tasarımdan Kurumsal Mimarlar, Çözüm Mimarları ya da Yazılım Geliştirme ekipleri sorumlu tutulabilmektedir.
BT sistemlerinin yeni yeni olgunlaşmaya başladığı veya BT sistemleri gelişmekte olduğu organizasyonlarda ise, genellikle İş Analistlerinden beklentiler zaman içerisinde artmakta, sadece çözüm tasarımından, çözüm tasarımı ve teknik tasarımın birlikte yapılmasına kaymaktadır. Çözüm tasarımı ve teknik tasarımdan sorumlu rol, sektör içerisinde Sistem Analisti olarak adlandırılmaktadır. Tabi bazı organizasyonların bu rolü de İş Analisti olarak adlandırdığı görülmektedir. İş İlanlarında da bu karmaşayı oldukça sık görmekteyiz. Size tavsiyem, İş İlanlarında pozisyonun adı yerine aranan niteliklikleri dikkatli incelemeniz. Aranan nitelikler ilgili organizasyonun İş Analisti mi aradığı yoksa Sistem Analisti mi aradığı hakkında fikir verecektir.
Çözüm tasarımı ve teknik tasarım süreçlerini ve sorumluluklarını ayrıştırmak için, bazı kurumlar İş Analistlerinin yaptıkları tüm çalışmaları gereksinim terimi ile ilişkilendirmeyi tercih etmektedir. Bu tip organizasyonlarda İş Analistlerinin sorumluluk alanı çözüm tasarımını ortaya çıkarmak yerine, gereksinimlerin belirlenmesi olarak tanımlanmaktadır. Yapılan çalışmaların içeriği ve kapsamı değişmemekte aslında sadece bu çalışmaların isimlendirilmesi değişmektedir.
İş Analistinin görevi bir değişikliklik ihtiyacının ortaya çıkması ile başlamaktadır. Bilgi sistemlerinde değişikliklere farklı nedenlerle ihtiyaç duyulmaktadır. Aşağıdaki belirtilen nedenlerle, Bilgi sistemlerinde değişiklik yapılması ihtiyacı tetiklenebilir:
- Yeni bir organizasyonel yeteneğin oluşturulması,
- Mevcut bir organizasyonel yeteneğin geliştirilerek organizasyonel bir hedefe ulaşılmasının sağlanması,
- Operasyonel verimliliğin arttırılması ve/veya organizasyonel risklerin azaltılması,
- Mevcut bir bilgi sisteminin sürdürülebilirliğini sağlamak,
- Hatalı veya yanlış çalışan bir bilgi sisteminindeki sorunun giderilmesi.
Bilgi sistemlerinde bir değişiklik ihtiyacının ortaya çıkması ile birlikte İş Analistinin görevi başlar. İş Analisti değişiklik talebi ile birlikte, bu değişiklikten etkinlenecek tüm iş birimlerini, süreçleri, yazılım uygulamalarını ve fonksiyonlarını belirler. Yani etki analizi yapar. İş Analisti bu kapsamda, değişiklik neticesinde kurumun herhangi bir risk ile karşılaşmaması veya hizmet kesintisine uğramaması için, tüm etkilenen unsurların değişikliği kapsayacak şekilde yeniden modellenmesine çalışır. Değişiklik talebinin organizasyona bütünsel olarak nasıl yansıtılacağı ile ilgili olarak, BT alanında görev yapan İş Analistleri aşağıdaki çalışmaları gerçekleştirmekle sorumlu tutulabilir:
- gereksinimlerin tanımlanması,
- alternatiflerin analiz edilmesi,
- iş kurallarının belirlenmesi,
- eksikliklerin belirlenmesi,
- fonksiyonel ayrıştırma yapılması,
- kullanım durumlarının ve senaryolarının belirlenmesi,
- önyüz ve başka sistemler/uygulamalar ile ilgili etkileşim ihtiyaçların analiz edilmesi,
- prototiplerin oluşturulması,
- süreç analizinin gerçekleştirilmesi,
- süreç modellerinin oluşturulması,
- durum modellerinin oluşturulması,
- karar modellerinin oluşturulması,
- kapsam modellerinin oluşturulması,
- veri modellerinin oluşturulması.
Sonuç olarak, BT İş Analistleri, bilgi sistemlerinde bir değişiklik ihtiyacının başarı ile gerçekleştirilmesi için ihtiyaçların anlaşılması, ihtiyaçları karşılayacak çözümün modellenmesi, gereksinimlerin tanımlanması ve gereksinimlerin teknik ekiplere aktarılması süreçlerinden sorumludur. Ya da başka bir ifadeyle, bir değişikliğin başarı ile gerçekleşmesinde kilit süreç olan analiz sürecinden sorumludur. Bunu başarabilmesi için BT İş Analistinin öğrenmeye aç ve iştahlı olması, sektörünü ve kurumunu çok iyi tanıması, iş süreçlerine ve kurumun kullandığı bilgi sistemlerine hakim olması gerekmektedir.
Sizlere sayfam aracılığı ile İş Analistliği ve Sistem Analistliği ile ilgili bilgiler paylaşmaya devam ediyor olacağım. Başka bir yazıda görüşmek üzere.